Yay Dalgaları Konu Anlatımı: Fizikte dalga hareketlerini anlama rehberiniz. Kapsamlı bilgi için hemen tıklayın!
Yay Dalgaları
Dalga hareketi Nedir?
Durgun bir su birikintisine bir tas attığımızda, tasın suya düştüğü noktadan dışarıya doğru daireler seklinde bir hareketin yayıldığını görürüz. Bu hareket bir dalga hareketidir. Yine benzer şekilde rüzgarlı havada bayrak direğindeki bir bayrağın hareketi veya rüzgarlı bir havada bir buğday tarlasındaki hareket bir dalga hareketidir.Sarsıntı veya titreşim hareketinin bir ortam aracılığı ile iletilmesine dalga hareketi denir. Dalga bir titreşim hareketidir. Bir ortama aktarılan enerjiyi başka bir ortama iletme şeklidir.
Dalgalar titreşim doğrultusuna ve Taşıdığı enerjiye göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılır.
TİTREŞİM DOĞRULTUSUNA GÖRE DALGALAR
Enine dalgalar: Titreşim doğrultusu yayılma doğrultusuna dik olan dalgalara enine dalgalar denir.
Örnek: Elektromanyetik Dalgalar, Yay dalgaları, Deprem dalgaları, Su dalgaları
Boyuna dalgalar: Titreşim doğrultusu yayılma doğrultusuna paralel olan bu dalgalara da boyuna dalgalar denir.
Örnek: Ses dalgaları,Yay dalgaları, Deprem dalgaları, Su dalgaları
Not: Sadece enine olan dalgalar Elektromanyetik dalgalar, sadece boyuna olan dalgalar Ses dalgalarıdır.Deprem, yay ve su dalgaları hem enine dalga hem de boyuna dalga sınıfına girer
TAŞIDIĞI ENERJİYE GÖRE DALGALAR
Mekanik Dalga: Yayılabilmesi için maddesel bir ortama ihtiyaç duyan dalgalara denir.
Örnek: Ses, yay,su,deprem dalgaları
Elektromanyetik Dalgalar: Yüklerin ivmeli hareketi ile oluşturulan, boşlukta ışık hızı ile yayılan, elektrik ve manyetik alana sahip dalgalara denir.
Örnek: Radyo Dalgaları, Morötesi Dalgalar, Kızılötesi Dalgalar, X ışınları….
TANIMLAR
Atma: Bir ortamda oluşan kısa süreli tek bir dalgaya atma denir.
Dalga: Bir ortamda ilerleyen sarsıntıya dalga denir. Atma periyodik olarak devam ederse dalga oluşur.
Genlik: Atmanın denge noktasına olan maksimum uzaklığına denir. ve ”a” ile gösterilir. Genliğin büyük veya küçük olması dalganın taşıdığı enerjiye bağlıdır.
Periyot: Bir tam dalga oluşması için geçen süreye denir. Birimi saniyedir. Periyot dalgayı oluşturan kaynağa bağlıdır. ”T” ile gösterilir.
Frekans : Birim zamanda oluşan dalga sayısına frekans denir. Frekans birimi Hertz(Hz) veya 1/s dir. Frekans dalgayı oluşturan kaynağa bağlıdır. ”F” ile gösterilir
Not: Frekans ve periyodun çarpımı her zaman 1’e eşittir T.F=1
Dalga Boyu: Ard arda gelen iki dalga tepesi veya iki dalga çukuru arasındaki mesafeye dalga boyu denir. Dalga boyu birimi metre dir. Dalga boyu kaynağa ve ortama bağlıdır. ”λ” ile gösterilir.
Dalganın Hızı: Dalganın birim zamanda aldığı yoldur. Dalganın hızı yalnızca ortama bağlıdır ” v” ile gösterilir. Dalganın hızı aşağıdaki formül ile hesaplanır.
λ= v.T veya λ= v/F
