20. Yüzyılda Osmanlı Devleti Konu Anlatımı

XX. Yüzyıl Savaşları ve Siyasal Gelişmeleri

Bu dönemin başında bazı siyasal olaylar yaşanmıştır;
* Bulgaristan’ın bağımsızlık kazanmış.
* Giritli Rumlar Yunanistan’a bağlanmış.
* Avusturya’nın Bosna – Hersek’i ilhak etmiştir. (İlhak: Bir devletin başka bir devletin toprağını koparıp kendisine katmasıdır)

* Almanya ve İtalya bağımsızlıklarını çok geç kazandılar ve hemen sömürge arayışına girdiler. Hatta Almanya’dan korkan İngiltere politikasını değiştirmiş, Osmanlının topraklarını korumaktan vazgeçmiş, Rusya ile paylaşma yoluna gitmiştir. Çünkü İngiltere, Almanya’nın dışında bir de güçlü bir Rusya ile düşman olmak istemiyordu.

Trablusgarp Savaşı
* İtalya sömürge bulabilmek için gözüne kestirdiği ilk yer Osmanlı toprağı olan Trablusgarp (Şimdiki Libya).

Neden? (Trablusgarp: O kadar sömürülecek çok ülke varken neden ben .s.S)
* Coğrafi konumunun uygun olması. (İtalya’nın hemen karşısında)
* Trablusgarp’ın Osmanlı’nın merkezine bir hayli uzak olması. (İşgal durumunda Osmanlı ordusunun çok uzun bir yok alması gerekli)
* O dönemde Fas, Tunus ve Cezayir’de Fransa, Mısırda İngiltere sömürgesiydi. (İtalya benimde bir sömürgem olsa diyor, baba bana niye sömürge almıyorsunuz diyor :))
* Bu güçlü devletler bizim aramıza güçlü bir Almanya geleceğine, zayıf bir İtalya gelsin deyip karşı çıkmayıp hatta seviniyorlar.
* Osmanlı ordusu karadan gelemez. Çünkü Mısır İngiltere’nin elinde. İngiltere İtalyayı destekliyor. Osmanlı donanması da yok. Hiçbir yerden ordu Trablusgarp’a ulaşamaz.!

Gelişmeler
* Bu gibi faktörler İtalya’yı cesaretlendirmiştir.
* İtalya Avrupa’nın desteği ile Trablusgarp’a saldırır.
* Trablusgarp Savaşı bir gayrinizami savaştır. Çünkü orduyla yapılmamıştır. Düzenli orduyla yapılan savaşlara nizami savaş halkın manevi ve maddi değerleriyle desteklediği savaş ise topyekün savaştır.

Savaşın asıl nedeni nedir?
* İtalya’nın Trablusgarp’ı sömürgesi yapmak istemesi, ve Batı’nın da iyi oldu çokta güzel oldu tamam mı? demesidir 🙂 )

Osmanlı ordusu Trablusgarp’a gidemiyor dediniz peki hiç savunmadılar mı?
* Mustafa Kemal (gazeteci rolünde şerif takma adıyla) ve arkadaşları Trablusgarp’a gidiyorlar, Arap halkı örgütleyerek orada milis (bölgesel) bir direniş başlatıyorlar ve ilk etapta başarılı olurlar. Hatta Derne, Tobruk gibi yerler geri bile alınır. Fakat, İstanbul da birtakım siyasal sorunların olması bölgeye yeterince yardım edilememesine yol açtı. Bunun üzerine İtalya on iki adada da etkili olup savaşı kazandı. Osmanlı Balkan Savaşlarının başlamak üzeri olması yüzünden pek ilgilenilemedi. Antlaşma imzalamak zorunda kaldı.

Uşi Antlaşması
* Trablusgarp ve Bingazi İtalya’ya verilir. (İtalya amacına ulaşmış olur)
* On iki ada İtalyanların koruyuculuğuna verildi. (İtalya zaten Balkan savaşı başlıyor sen koruyamazsın bana ver ben koruyayım sonra geri veririm dedi. Uzun bir süre ellerinde kaldı. Daha sonra 1942 yılında Yunanlılara verildi. Bir daha 12 adayı görmedik 🙁 )
* Osmanlı Kuzey Afrika’daki son toprağını kaybetmiş ve 3 kıta da toprak sahibi olan devlet olmaktan çıkmıştır.

I. Balkan Savaşı (Yunanistan, Bulgaristan, Sırbistan ve Karadağ vs Osmanlı)
* Savaşılan devletlere bakılırsa zaten bağımsız olan devletler. (Bağımsızlık için yapılmamış)
* (Bu devletlere Rusya gaz veriyor. Siz hepiniz Balkan devleti ve Ortodokssunuz hadi aslanlarım gün birleşme günüdür diyor)

Nedenler
* Milliyetçilik (Bağımsız devlet ama geçmişin intikamı alalım diyorlar)
* Sömürgecilikte önemli bir etkendir.
* Toprak almak istiyorlar (Zaten Avrupa’nın piyonu olan bu devletler aslında Avrupa’nın isteği üzerine bu savaşı yapıyorlar)

Not1: I. Dünya Savaşı bir oyunsa, I. Balkan Savaşı bu oyunun provasıdır. (Balkan savaşlarında yardımcı karakterler oyunu oynarken, I. Dünya Savaşında başrol oyuncuları oynamaktadır)

Gelişmeler
* Savaşın kaybedilmesinin en önemli nedeni ordunun siyasete karışmasıdır. Ordunun görevi savaşmaktır, siyaset yapmak değil. İttihat ve Terakki askeri kökenli bir partiydi. Antlaşma imzalanır.

Londra Antlaşması
* Midye – Enez Hattının batısındaki tüm toprakları kaybeder.
* Toprakların büyük bölümünü Bulgaristan alır. (II. Balkan Savaşının nedeni)
* Arnavutluk bağımsız olur. (Savaştan çıkan karışıklıktan yararlanırlar. Balkanlar en son ayaklanan ve bağımsızlık kazanan ulustur)
* Ege Adaları Yunanistan benimdir der ve Osmanlı bunu kabul etmez benimdir der. Adalar konusunda antlaşma sağlanamaz.

Not2: Osmanlı aslıdan savaşlarda başarılı olmasına rağmen çoğu zaman diplomatik olarak başarılı olamamıştır. Örneğin, Yunan Adaları güzel bir şekilde korumuşken diplomatik olarak bir kazanç elde edilemedi. Aynı durum Kırım Savaşının sonunda imzalanan Paris Antlaşmasında da vardı. Paris Antlaşması İçin Tıklayın (Bkz. 4. Madde)

* Londra Antlaşması imzalanırken içerisi fena halde karışıktır.

Bab-ı Ali Baskını
* Baskını gerçekleştiren İttihat ve Terakkidir.
Amaç
* Hükumeti tamamen ele geçirmek. Hükumet üyelerine alıp kendi adamlarını yerleştirmek istediler ve başarılı oldular.
Peki neden?
* Balkan yenilgisi ve bunun sorumlusunun İttihat ve Terakki olarak gösterilmesi. Bu kargaşa ortamını kaldırıp kendi lehine çevirmek yönetimi kontrol almak için yapılmıştır.

Sonuçları
İttihatçılar yönetimde etkili oldular.

Meraklısına;
Not3: Kim bu İttihat ve Terakki?
İttifak ve Terakkiyi biz şu ana kadar nelerde görük? II. Meşrutiyeti ilan ettiler. 31 Mart Ayaklanmasını bastırdılar. Yönetimde etki olmaya bu zaman başlamışlardı zaten. Balkan Savaşlarında yenildiler bunlar için olumsuz bir durum oldu. Sonra Bab-ı Ali Baskınını yaparak etkinliklerini güçlenerek arttırdılar. Daha sonra I. Dünya Savaşına girmemize neden olan grup yine İttihat ve Terakkidir. Savaş kaybedilip Mondros Anlaşması imzalanınca ülkede bir İttihatçı avı başlar. Savaşın faturası onlara çıkartılır. Fakat bu savaşta baş aktörler olduğu için ikinci bir Bab-ı Ali baskını yapamaz. İttihatçılar adım adım Vatan Kahramanlığından Vatan Ahinliğine doğru yol almışlardır.

II. Balkan Savaşı (Yunanistan, Sırbistan, Karadağ, Romanya ve Osmanlı vs Bulgaristan)
Nedeni
* Balkan devletleri kendi aralarında ittifak kurarlar. Yunanistan, Sırbistan, Karadağ ve Romanya birlik olup Bulgaristan’a saldırır. Nedeni iste neredeyse tüm toprakların Bulgaristan tarafından alınmasıdır.

Gelişmeleri
* Diğer devletlerin saldırısına tutunamayan Bulgaristan güçsüz duruma düşer. Osmanlı savaşın sonlarına doğru, kaybettiği toprakları almak için savaşa girer. Edirne ve Kırklareli’yi geri almak ister. Bulgaristan barış ister ve kaybeder. Osmanlı iki farklı devlet ile antlaşma imzalar.

İstanbul Antlaşması (Bulgaristan vs Osmanlı)
* Edirne ve Kırklareli geri alınır.
* Bulgaristan ile Meriç nehri sınır olur.
* Kavala ve Dedeağaç gibi yerler alınamaz.
(Osmanlı savaşa girmekteki amacını bu antlaşma ile hemen hemen gerçekleştirmiştir)

Atina Antlaşması (Yunanistan vs Osmanlı)
* Ege Adaları ile ilgili kesin bir sonuç alamamış. Bir konferans toplanması amaçlanmıştır. (Birinci Dünya Savaşı’nın çıkmasıyla birlikte konferans iptal olmuştur)
* Girit’in Yunan toprağı olması resmiyet kazanmıştır.
* Batı Trakya’daki Türkler azınlık statüsüne sahip olması kararı alınır. (Fakat bu statünün neler olduğu ayrıntılı olarak belli olmadığından günümüze kadar sürecek olan Batı Trakya sorununu doğurur)